La estacionalidad como aprehensión del tiempo: literatura y antropología del tiempo en el Empordà de Josep Pla

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/dra.2022.026

Palabras clave:

Antropología del tiempo, Etnología del Mediterráneo, Literatura y antropología, Temporalidad, Estacionalidad, Josep Pla (escritor)

Resumen


Muchos pueblos de la tierra basan su aprehensión del tiempo en los indicadores estacionales que van apareciendo y transformándose a lo largo del año, ya sean especies animales o vegetales, cambios en el clima y la luz del paisaje. Algunos escritores han percibido la importancia de estas cuestiones para comprender la cultura de las sociedades sobre las que escribían. En particular, en el período posterior a la segunda Guerra Mundial, en que las sociedades rurales del Mediterráneo se estaban transformando por los efectos de la modernidad, encontramos algunos ejemplos significativos de ello. Este artículo analiza el caso de Josep Pla, uno de los principales autores de las letras catalanas del siglo veinte, cuya obra contiene mucha descripción sobre el paso del tiempo en la sociedad rural catalana, sobre la forma en que es aprehendido el paso del tiempo, y en especial la impresión sensible de las estaciones, en una sociedad agrícola cuyas formas culturales se desvanecen ante él. El articulo enmarca esta obra literaria en el contexto de la etnología del Mediterráneo, antropología del tiempo y en concreto en el estudio de la estacionalidad en la cultura.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Abou-Zeid, Ahmed. 1956. «The Great Oasis: A Study of the Social Institutions of El-Kharga; An Egyptian Oasis in the Western Desert». Ph.D. Thesis. Oxford: Bodleian Library, University of Oxford.

Asad, Talal (ed.). 1973. Anthropology and the Colonial Encounter. Amherst: Humanity Books.

Barreau, Hervé. 1985. «Modèles circulaires, linéaires et ramifiés de la représentation du temps», en Dorian Tiffeneau (ed.), Mythes et représentations du temps: 135-155. París: Éditions du CNRS.

Barreau, Hervé. 1996. Le temps. París: Presses Universitaires de France.

Barreau, Hervé. 2000. «The Natural and Cultural Invariants of the Representation of Time in Face of Globalization». Time and Society, 9(2/3): 303-317. https://doi.org/10.1177/0961463X00009002010

Berlin, Brent. 1992. Ethnobiological Classification. Principles of Categorization of Plants and Animals in Traditional Societies. Princeton: Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9781400862597

Birth, Kevin. 2006. «Més que pura successió: les altres dimensions del Temps». Revista d'Etnologia de Catalunya, 28: 20-27.

Boissevain, Jeremy. 1969. Hal-Farrug: A village in Malta. Nueva York: Holt, Rinehart and Winston.

Campbell, John. 1964. Honour, Family and Patronage. Oxford: Oxford University Press.

Carbonell, Eliseu. 2004. Debates acerca de la Antropología del tiempo. Barcelona: Publicacions de la Universitat de Barcelona, Estudis d'Antropologia Social i Cultural.

Carbonell, Eliseu. 2006. Josep Pla: El temps, la gent i el paisatge. Barcelona: Edicions de 1984.

Carbonell, Eliseu. 2010. «'Exactly what I had been looking for': the Anthropology of the Mediterranean 1950-1970». Con(textos). Revista d'antropologia i investigació social, 4: 5-22.

Clifford, James. 1995. Dilemas de la cultura. Antropología, Literatura y Arte en la perspectiva posmoderna. Barcelona: Gedisa.

Clua i Fainé, Montserrat. 2019. «Antropologia i literatura: l'ús de Pedra de tartera com a material etnogràfic». Rassegna iberistica, 42(112): 447-460.

Cutileiro, José. 1971. A Portuguese Rural Society. Oxford: Clarendon Press.

Douglas, Mary. 1981. «Los lele: resistencia al cambio», en Josep R. Llobera (comp.), Antropología económica. Estudios etnográficos. Barcelona: Anagrama.

Du Boulay, Julliet. 1974. Portrait of a Greek Mountain Village. Oxford: Clarendon.

Evans-Pritchard, Edward Evan. 1977. Los Nuer. Barcelona: Anagrama.

Fabre, Daniel. 1990. «Carlo Levi au pays du temps». L'Homme, 30(2): 50-74. https://doi.org/10.3406/hom.1990.369240

Febrés, Xavier. 1990. Josep Pla: biografia de l'homenot. Barcelona: Plaza & Janés Editores.

Fernea, Elisabeth. 1989. «The case of Sitt Marie Rose, an ethnographic novel from the modern Middle East», en Phillip Dennis y Wendell Aycock (eds.), Literature and Anthropology: 153-164. Lubbock: Texas Tech U.P.

Finnegan, Ruth.1977. Oral Poetry. Its nature, significance and social context. Cambridge: Cambridge University Press.

Frigolé, Joan. 1995. Un etnólogo en el teatro. Ensayo antropológico sobre Federico García Lorca. Barcelona: Muchnik.

Gallini, Clara 1999. «Etnografia e scrittura: il mondo mágico di Carlo Levi ed Ernesto De Martino», en Gigliola De Donato (ed.), Il tempo e la durata in «Cristo si è fermato a Eboli»: 277-282. Roma: Farenheit 451.

Gallofré, Maria Josepa (ed.). 2003. Josep Pla, Josep Maria Cruzet. Amb pedres disperses. Cartes, 1946-1962. Barcelona: Destino.

Geertz, Clifford. 1989. El antropólogo como autor. Barcelona: Paidós.

Geli, Carles. 2007. «Reportaje: El canon catalán. Viaje colectivo al centro de las letras catalanas». El País, suplemento literario Babelia, 6 de nov. Disponible en: < https://elpais.com/diario/2007/10/06/babelia/1191627550_850215.html >. Fecha de acceso 18 ene 2021.

Gell, Alfred. 1992. The Anthropology of Time. Oxford: Berg.

Hobsbawm, Eric. 2012. Historia del siglo XX. 1914-1991.Barcelona: Editorial Planeta.

Hoggart, Richard. 1966. «Literature and Society», en Norman McKenzie (ed.), A Guide to the Social Sciences: 19-37. Londres: Weidenfeld and Nicolson.

Iparraguirre, Gonzalo. 2016. «Time, temporality and cultural rhythmics: An anthropological case study». Time & Society, 25(3): 613-633. https://doi.org/10.1177/0961463X15579802

Kaneff, Deema. 2004. Who Owns the Past? The Politics of Time in a 'Model' Bulgarian Village. Oxford: Berghahn Books.

Kroeber, Alfred. 1991 [1922]. «Introduction», en Elsie C. Parsons (ed.), American Indian Life: 11-16. Lincon: University of Nebraska Press.

Leach, Edmund. 1971. Replanteamiento de la antropologia. Barcelona: Seix Barral.

Lévi-Strauss, Claude. 1952. Race et Histoire. París: Unesco.

Lévi-Strauss, Claude. 1998. «Retours en arrière». Les Temps Modernes, 598: 66-77.

Marcus, George. 1991. «Epílogo: La escritura etnográfica y la carrera antropológica», en James Clifford y George Marcus (ed.), Retóricas de la antropología: 357-364. Madrid: Júcar.

Mauss, Marcel. 1979. «Ensayo sobre las variaciones estacionales en las sociedades esquimales», en Sociología y Antropología: 359-430. Madrid: Tecnos.

Mira, Joan Francesc. 2007. «Literatura y antropología», en Carmelo Lisón Tolosana (ed.), Introducción a la antropología social y cultural. Teoría, método y práctica: 547-567. Madrid: Akal.

Peters, Emrys. 1990. The Bedouin of Cyrenaica. Studies in Personal and Corporate Power. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511598357

Pla, Josep. 1966a. El quadern gris. Obra Completa, 1. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1966b. Aigua de mar. Obra Completa, 2. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1967. El nord. Obra Completa, 5. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1968a. El meu país. Obra Completa, 7. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1968b. Els pagesos. Obra Completa, 8. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1968c. Viatge a la Catalunya Vella, 9. Obra Completa. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1969. Notes disperses, 36. Obra Completa. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1970. Les illes. Obra Completa, 15. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1971. Les hores. Obra Completa, 20. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1974. Un petit món del Pirineu Obra Completa, 27. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1976a. Tres guies. Obra Completa, 30 Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1976b. Articles amb cua. Obra Completa, 31. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1979. Notes del capvesprol. Obra Completa, 35. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1980. Escrits empordanesos. Obra Completa, 38. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1983. Caps-i-puntes. Obra Completa, 43. Barcelona: Destino.

Pla, Josep. 1984. Darrers escrits. Obra Completa, 44. Barcelona: Destino.

Porqueres, Enric. 2006. «Parentiu i actes individuals: el temps d'una fragilitat estructurant». Revista d'Etnologia de Catalunya, 28: 64-69.

Schneider, Peter y Jane Schneider. 1998. «Il Caso Sciascia. Dilemmas of the Antimafia Movement in Sicily», en Jane Schneider (ed.), Italy's «Southern Question». Orientalism in One Country: 245-260. Oxford: Berg. https://doi.org/10.4324/9781003085768-15

Stacul, Jaro.2005. «Natural time, political time: Contested histories in northern Italy». The Journal of the Royal Anthropological Institute, 11(4): 819-836. https://doi.org/10.1111/j.1467-9655.2005.00263.x

Stirling, Paul. 1965. Turkish Village. Londres: Weidenfeld and Nicolson.

Terradas, Ignasi. 1998. «CIRCA Antropología del tiempo y la inexactitud». Anales de la Fundación Joaquín Costa, 14: 233-253.

Testart, Alain. 2000. «Quelques considérations sur le temps dans la parenté et le mariage entre cousins croisés». L'Homme, 154-155: 547-558. https://doi.org/10.4000/lhomme.48

Thompson, Edward. P. 1991. «Tiempo, disciplina de trabajo y capitalismo industrial», en Costumbres en común: 395-452. Barcelona: Crítica.

Williams, Raymond. 1997. Marxismo y literatura. Barcelona: Península.

Publicado

2022-12-30

Cómo citar

Carbonell Camós, E. . (2022). La estacionalidad como aprehensión del tiempo: literatura y antropología del tiempo en el Empordà de Josep Pla. Disparidades. Revista De Antropología, 77(2), e026. https://doi.org/10.3989/dra.2022.026

Número

Sección

Artículos